روانشناسی و آسیب شناسی ارتباطات اینترنتی

ارتباط
ارتباط از اصطلاحاتی است که در نگاه اول نیازی به تعریف ندارد ولی بعد از دقت و بررسی متوجه می شویم که:

1- ارتباط یک فرایند است 2- ارتباط یک تبادل است 3- اجتناب ناپذیر است.4- هدفمند است.
5 - چندبعدی است. 6- برگشت ناپذیر است.

البته دنیای مجازی اینترنت با جهان واقعی و روابط اجتماعی و میان فردی که ویژگی های آن در بالا ذکر گردید تفاوتهای زیادی دارد. با ورود اینترنت به زندگی افراد، گروه ها و روابط در قلمرو اینترنت مرزهای روابط انسانی را در ابعاد زمانی و کیفی امتداد داده است. در مورد اینکه آیا باید روابط اینترنتی را ارتباطاتی واقعی محسوب کرد و یا خیر اختلافاتی وجود دارد . با این وجود چه ما این روابط را واقعی و چه مجازی تلقی کنیم ، قسمتی از زندگی افراد و روابط آنها را تشکیل داده اند.
ویژگیهای روانشناختی منحصر به فرد دنیای مجازی اینترنت:
1- حس های تقلیل یافته : بر خلاف ارتباطات واقعی که انسانها برای ارتباط از پنج حس خود استفاده می کنند، در محیط اینترنت ، ارتباط محدود به حواس دیداری و شنیداری و ترکیبی از آن دو می باشد.
2- متن نویسی : در ارتباطات ایمیلی و یا سایر ارتباطات متنی تقلیل حس ها بیشتر به چشم می خورد.
3- انعطاف پذیری هویت: فرد می توان از طریق تایپ متن، هویت واقعی خودش را آشکار و یا هویت های خیالی برای خودش انتخاب نماید و یا کاملاً ناشناس بماند.
4- ادراکات تغییر یافته: افراد می توانند با خواندن ایمیل یا متن دیگران ، در اتاق های گفتگوی همزمان ذهنشان را به ذهن دیگران پیوند زنند و یا می توانند به طور همزمان چیزهایی را از خلأ بوجود آورند که تجربه ای فراواقع گرایانه است ، این وضعیت خودآگاهی بیشتر به رؤیا شباهت دارد. از جمله ویژگیهای دیگر می توان به موقعیت های برابر، فضای متعالی ، قابلیت انعطاف زمانی، چندگانگی اجتماعی، قابلیت ضبط کردن و اختلال رسانه ای اشاره کرد.

آسیب شناسی ارتباطات اینترنتی
دکتر «جان سولر» در مقاله ای تحت عنوان «استفاده سالم و آسیب زا از اینترنت» به بررسی نقش انگیزه های ناهشیار انسان دراستفاده آسیب زا از اینترنت می پردازد. اشتیاق و علاقه ی مؤثر فرد نسبت به اینترنت از نظر آسیب شناختی می تواند سالم، اعتیاد آور و یا چیزی بین آن ها باشد. عوامل مختلفی تعیین می کنند که فرد در کجای این پیوستار قرار دارد همچون نیازهای اساسی فرد وتأثیر فعالیت های اینترنتی بر آنها:
1) تعداد و نوع نیازهای موجود: نیازها می توانند روانشناختی ، بین فردی ، درون فردی و یا معنوی باشندکه از طریق کوشش های اینترنتی نشان داده می شوند.
2) میزان محرومیت نیازهای اساسی: هر چه یک نیاز اساسی بیشتر ناکام بماند یا انکار و یا نادیده گرفته شود، آمادگی فرد برای اینکه آن را در هر جا و هر طریقی که بتواند ارضا نماید بیشتراست.
3) نوع فعالیت اینترنتی: انواع مختلف فعالیت های اینترنتی می تواند از نظر نوع تأثیری که بر نیازها دارند، بسیار متنوع باشند، محیط هایی که ترکیبی از امکانات را دارا هستند می توانند طیف وسیعی از نیازها را مخاطب سازند و در نتیجه جذاب تر باشند.
4) تأثیر فعالیت اینترنتی : سلامت و تندرستی، موفقیت در کار و داشتن روابط خشنوده کننده با همسالان، دوستان و ... همگی از خصوصیات مهم کارکرد انطباقی است. این که این ویژگی ها تا چه اندازه بوسیله استفاده از اینترنت درمعرض آسیب قرار گیرند و تا چه اندازه از بین می روند، عمق آسیب شناسی اینترنت را نشان می دهد.
5) احساسات درونی پریشانی و اضطراب: احساسات رو به تزاید افسردگی، نومیدی، سرخوردگی، از خود بیگانگی ، گناهکاری و شرمساری و خشم می توانند از علایم هشدار دهنده استفاده آسیب زا از اینترنت باشد.
6) سابقه و مرحله درگیری با اینترنت: کاربران جدید ممکن است فریفته فرصت های فریبنده ای شوند که فضای مجازی اینترنت فراهم می آورد. سرانجام تازگی و جذابیت عیاشی اینترنتی کاهش می یابد و با رسیدن به مرحله اعتیاد ممکن است وظایف فرد در زندگی واقعی مختل شود.
نیاز جنسی ، نیاز به یک حالت هوشیاری دگرگون، نیاز به پیروزی و تسلط ، نیاز به تعلق داشتن، نیاز به خودشکوفائی و ارتباط می تواند عوامل مناسبی برای درگیر شدن با اینترنت باشد.
اعتیاد به اینترنت:
اختلال اعتیاد به اینترنت ، یک اختلال روانشناختی است که با تاب و تحمل فرد و گوشه گیری او در ارتباط است. اختلالات عاطفی و قطع روابط اجتماعی ره آورد اعتیاد به اینترنت است. افراد معتاد به اینترنت مانند سایر معتادان، همه ی فکر و ذکرشان را معطوف به اینترنت کرده اند و از کارهای روزمره شان غافل شده اند.
نشانه های اعتیاد به اینترنت: فقدان کنترل، دروغ گفتن ، پیامدهای منفی برای خود و خانواده، رفتار نادرست، کامپیوتر اولین اولویت زندگی ، نشئگی ، ناامیدی ، تثبیت ، گریزگری ، بالا رفتن مخارج

روش های درمان اعتیاد به اینترنت:
1- شکستن عادات فردی 2- برای پرکردن اوقات خود کارهای دیگری در نظر بگیرید.
3- پیدا کردن افرادی برای صحبت کردن با آنها 4- مسایل زیر بنایی را جستجو کردن
5- درخواست کمک از متخصصین

هرزه نگاری:
پورنوگرافی یا هرزه نگاری ریشه یونانی دارد و به معنای «نوشتن در مورد روسپی ها» ست. با ورود تکنولوژی های جدید امکان ساختن و ذخیره کردن تصاویر و اصوات فراهم گردید و پخش آنها در سطح وسیعی امکان پذیر شد. تکنولوژی کامپیوتر تولید هرزه نگاری را به صورت یک صنعت خانگی پیشرفته در آورده است. اینترنت یک عامل عمده پیشرونده در استثمار جنسی کودکان شده است. تولید هرزه نگاری کودک مصنوعی یا هرزه نگاری ساختگی که در آنها هیچ انسان واقعی شرکت ندارد چالشی را در راه منع هرزه نگاری کودک ایجادکرده است.
در اسلام هرزه بینی به شدت نهی شده است و دستورات صریح دینی در این مورد کامل و روشن است. امروزه پالایش اینترنت از طریق ساختن نرم افزارهایی که بتواند سایت های حاوی مطالب جنسی و غیر اخلاقی را فیلتر کند نیز مد نظر قرار گرفته است.
گروه روانشناسی استان اصفهان
زمستان 85